Een grond-water warmtepomp is in 2025 één van de meest efficiënte verwarmingssystemen op de Belgische markt, met seizoensrendementen (SCOP) tot 5,4. Omdat ze warmte onttrekken uit de bodem via grondcollectoren of boringen, leveren ze zowel verwarming, sanitair warm water als passieve koeling zonder hinderlijke buitenunits. In dit artikel lees je in detail hoe een grond-water warmtepomp werkt, welke types er zijn in België, hoeveel je moet investeren, waar je recht hebt op premies, en welke technische en wettelijke voorwaarden eraan verbonden zijn. We beantwoorden de belangrijkste vragen voor wie overweegt om op een duurzame manier te verwarmen met bodemenergie.
Wat is een grond-water warmtepomp precies?
Een grond-water warmtepomp is een toestel dat via geothermische energie warmte uit de aardbodem onttrekt en die via een gesloten leidingsysteem (collectoren of sondes) naar een warmtewisselaar brengt. De pomp verhoogt de temperatuur via een compressor en verwarmt daarna een vloerverwarming, een radiatoren-circuit of een opslagvat voor sanitair warm water. Het systeem werkt volledig elektrisch en haalt tot 80% van zijn energie uit de bodem.
Wat is het verschil met een lucht-water warmtepomp?
Het verschil tussen een grond-water warmtepomp en een lucht-water warmtepomp zit in de bron. Bij een lucht-water warmtepomp wordt buitenlucht gebruikt. Die is ‘s winters koud, waardoor het rendement daalt. Een grond-water warmtepomp gebruikt de stabiele temperatuur van de bodem (ca. 10-12°C op 2 m diepte) waardoor het rendement constant is, ook bij vriesweer. Dat maakt deze variant efficiënter op lange termijn, maar wel duurder in installatie.
Wanneer is een grond-water warmtepomp geschikt?
Een grond-water warmtepomp is geschikt voor:
- Nieuwbouwwoningen met grote tuin
- Woningen met laag E-peil en vloerverwarming
- Gebouwen met grote warmtevraag
- Kavels waar boringen toegestaan zijn volgens hydrogeologische kaart van Vlaanderen
Hoe werkt een grond-water warmtepomp in detail?
De werking van een grond-water warmtepomp verloopt via een gesloten circuit dat warmte transporteert van de bodem naar de woning via een aantal technische stappen:
Hoe wordt warmte uit de bodem gehaald?
Via een gesloten circuit stroomt een warmtedragende vloeistof, meestal een mengsel van water en glycol, door leidingen die horizontaal of verticaal aangelegd zijn in de bodem. Deze vloeistof neemt warmte op uit de aardlagen en draagt die over naar de warmtepomp in de woning.
Wat doet de warmtepomp met de opgenomen warmte?
De warmtepomp haalt de lage temperatuurwarmte (10°C) uit de bodem en verhoogt die via een compressiecyclus (vergelijkbaar met die van een koelkast) naar bruikbare temperatuur voor verwarming (35 à 55°C).
Wat gebeurt er daarna?
De verwarmde vloeistof verwarmt via een warmtewisselaar het warm water circuit in huis of een boiler. Nadien stroomt de vloeistof weer afgekoeld terug naar de bodem om opnieuw warmte op te nemen. Dit cirkelt continu zolang de woning warmte nodig heeft.
Welke typen grond-water warmtepomp bestaan er in België in 2025?
In België worden twee hoofdtypes toepast, afhankelijk van beschikbare ruimte en budget.
Wat is een verticale grond-water warmtepomp?
Een verticale warmtepomp werkt met diepe boringen (50 – 150 meter diep) waarin een lusvormige collector wordt geplaatst. Deze is geschikt bij beperkt grondoppervlak. De voordelen zijn:
- Constanter rendement
- Minder ruimtebeslag aan de oppervlakte
- Warmteopname is onafhankelijk van seizoenen
Er zijn gemiddeld 1 tot 2 boringen van 80 à 100 meter per 10 kW verwarmingscapaciteit nodig.
Wat is een horizontale grond-water warmtepomp?
Een horizontaal systeem bestaat uit een netwerk van leidingen dat in lussen 1,2 meter diep ligt, boven het grondwaterniveau. Voordelen zijn:
- Lagere aanlegkost (geen boringen)
- Eenvoudig te installeren bij graafwerken
- Onderhoudsvriendelijk
Nadeel is dat ze veel ruimte innemen: gemiddeld 2 à 2,5 keer de woonoppervlakte.
Wat kost een grond-water warmtepomp in België?
De installatiekosten variëren tussen €18.000 en €30.000 afhankelijk van type en vermogen. De richtprijzen zijn gegroepeerd in onderstaande tabel.
De gemiddelde kosten voor grond-water warmtepompen in België zijn opgesomd.
| Type | Richtprijs (incl. btw en installatie) | Opmerkingen |
|---|---|---|
| Horizontaal systeem | €18.000 – €23.000 | Groot perceel vereist |
| Verticaal systeem (boring) | €22.000 – €30.000 | Extra kost voor boorbedrijf |
| Jaarlijkse verbruik (4p) | ± 2.500 kWh (€1.000/jaar bij €0.40/kWh) | Hoge SCOP vermindert energiekost |
Welke premies kan ik krijgen voor een grond-water warmtepomp in 2025?
In Vlaanderen bestaan verschillende subsidies en fiscale voordelen voor grondgebonden warmtepompen.
Wie komt in aanmerking?
Iedereen die een bestaande woning energiezuiniger maakt of nieuwbouw met BEN (bijna-energieneutraal) niveau bouwt, komt in aanmerking.
Welke premies zijn er beschikbaar?
Het overzicht van actuele premies:
- Mijn VerbouwPremie van Fluvius: €4.000 à €6.000 afhankelijk van categorie
- Totaalrenovatiebonus (+3 investeringen): tot €4.750 extra
- Bouwaanvraag vóór 2014: extra bonus
- Gemeentelijke premies: per gemeente verschillend
- Verlaagd btw-tarief: 6% i.p.v. 21% voor woningen ouder dan 10 jaar
Voor boringen zijn mogelijk vergunnings-, milieu- of meldingsplicht van toepassing.
Wat is het rendement van een grond-water warmtepomp?
Het rendement wordt weergegeven via COP of SCOP:
| Begrip | Definitie | Gemiddeld bij bodem |
|---|---|---|
| COP | Coëfficiënt of Performance (op moment) | 4 – 5 |
| SCOP | Seasonal COP (op jaarbasis) | 4 tot 5,4 |
Een SCOP van 5 betekent: 1 kWh elektriciteit levert 5 kWh warmte. Dit is hoger dan bij een lucht-water warmtepomp (SCOP ∼3,5).
Heeft een grond-water warmtepomp ook koelfunctie?
Ja, via passieve koeling. Het systeem gebruikt dan de koelte van de aarde (~10°C) om het leidingcircuit te koelen zonder een compressor aan te sturen.
Hoe werkt passieve koeling?
Bij passieve koeling circuleert het water via de leidingen in de vloer of systemen zoals fan coils. De compressor staat uit, waardoor het energieverbruik laag blijft (10 à 15% t.o.v. actieve koeling met airco). Een bijkomend voordeel is dat de bodem zich elke zomer regenereert.
Wat zijn de voor- en nadelen van een grond-water warmtepomp?
De belangrijkste voor- en nadelen worden hieronder weergegeven.
| Voordelen | Nadelen |
|---|---|
| Hoog rendement / lage energiekost | Duur in installatie |
| Passieve koeling | Vereist veel ruimte of boringen |
| Weinig geluid | Complexe installatie / vergunning nodig |
| Geen zichtbare buitenunit | Langere terugverdientijd |
| Lange levensduur (25-30 jaar) | Afhankelijk van juiste dimensionering |
Heb ik een vergunning nodig voor een grond-water warmtepomp?
In Vlaanderen geldt meldings- of vergunningsplicht bij boringen.
| Diepte boring | Wat nodig is |
|---|---|
| < 10 meter | Geen melding vereist |
| 10 – 100 meter | Meldingsplicht (via DOV) |
| > 100 meter | Omgevingsvergunning vereist |
Daarnaast:
- Grondwaterwinning > 500 m³/jaar vereist extra registratie
- Installateur moet erkend boorfirma zijn
- Nagaan of locatie niet in waterwingebied ligt
Wat is de levensduur van een grond-water warmtepomp?
De componenten van een grond-water warmtepomp kennen volgende levensduur:
- Bodemlussen / sondes: 50 jaar en langer
- Compressor en wisselaar: 20 – 25 jaar
Indien correct gedimensioneerd en onderhouden, blijft het rendement stabiel gedurende meerdere decennia.
Wat is het verschil in gebruikskosten tussen een grond-water en lucht-water warmtepomp?
Bij gemiddeld verbruik zijn de jaarkosten van een grond-water warmtepomp 30 à 40% lager, door hoger rendement. De hogere initiële kost wordt na 8 à 12 jaar terugverdiend via energiebesparing.
Voorbeeld bij 15.000 kWh warmtebehoefte:
| Type | Jaarverbruik elektriciteit | Elektriciteitskost (€0,40/kWh) |
|---|---|---|
| Grond-water | 3.000 kWh | €1.200 |
| Lucht-water | 4.500 kWh | €1.800 |
Een grond-water warmtepomp garandeert in 2025 een energiezuinige, stille, onderhoudsarme verwarming en koeling van je woning met hoge terugverdienwaarde via Vlaamse subsidies. Wie beschikt over voldoende grondruimte of ruimte voor boringen, vindt in deze oplossing de meest performante warmtepomp met langetermijnefficiëntie. De hogere installatiekost vormt dankzij Mijn VerbouwPremie en verlaagde btw geen onoverkomelijke drempel. Informeer je goed over vergunningen en kies een gecertificeerde installateur om zorgeloos te investeren in geothermische verwarming. AVS Service helpt je graag met advies op maat.