In België zijn de voorschriften voor een stookplaats wettelijk vastgelegd in het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994 en de normen NBN B 61-001 en NBN B 61-002. Deze leggen onder meer de minimale brandweerstand, ventilatievereisten en het verbod op open verbrandingstoestellen vast. In dit artikel lees je alles over de wettelijke bepalingen voor het installeren, gebruiken en onderhouden van stookplaatsen in woningen en bedrijfsgebouwen in 2025. We behandelen de relevante normen, veiligheidsvoorschriften, verboden situaties, onderhoudsverplichtingen, boetes bij niet-naleving en toelatingseisen voor verschillende types toestellen.
Wat is een stookplaats volgens de Belgische wetgeving?
Een stookplaats is volgens de Belgische regelgeving een ruimte waar een of meerdere verwarmingstoestellen zijn opgesteld met een gezamenlijk vermogen van minstens 20 kW. Voor vermogens boven 70 kW gelden striktere regels. De hoofdwetgeving komt uit het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994 dat focust op de brandveiligheid, ventilatie en correcte installatie.
De volgende aspecten bepalen officieel het statuut van een stookplaats:
- Opgesteld toestel heeft een vermogen ≥ 20 kW
- Geplande gebruiksfunctie (verwarming)
- Aansluiting op een afvoersysteem voor verbrandingslucht
- Brandstofopslag mogelijks geïntegreerd
Voor installaties onder 20 kW is er geen wettelijke definitie van stookplaats, maar worden afzonderlijke veiligheidsregels toch aanbevolen volgens Technische Notities van de FOD Binnenlandse Zaken.
Welke normen zijn van toepassing op stookplaatsen?
De normen die van toepassing zijn op stookplaatsen in België zijn NBN B 61-001 voor installaties ≥ 70 kW en NBN B 61-002 voor installaties < 70 kW. Beide normen zijn van kracht sinds 2019.
| Norm | Toepassingsgebied | Belangrijkste bepalingen |
|---|---|---|
| NBN B 61-001 | ≥ 70 kW | Verluchting, afmetingen, brandwerende wanden, rookgasafvoer |
| NBN B 61-002 | < 70 kW | Ontwerp, ventilatie, plaatsingsvoorwaarden |
Deze normen zijn bindend in combinatie met andere wetgevende teksten (zoals het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994) en vormen een verplicht referentiekader bij keuring van stookplaatsen.
Welke installateurs mogen werken volgens NBN B 61-normen?
Enkel erkende installateurs HVAC mogen werken conform deze normen. Erkenning gebeurt via een RESCert-certificaat of een sectorale opleiding erkend door BCCA of ATG.
Wordt een volgende keuring uitgevoerd op basis van deze normen?
Ja. Technische keuringen die gebeuren door erkende keuringsorganismen (zoals Vinçotte of BTV) hanteren de NBN-norm als controlereferentie samen met visuele veiligheidsbeoordelingen en controles op verluchting en brandpreventie.
Welke eisen gelden voor brandwerendheid van een stookplaats?
De eisen voor de brandweerstand van een stookplaats volgen uit het KB van 7 juli 1994 en de normen NBN B 61. De minimale brandweerstand is:
| Element | Brandweerstand |
|---|---|
| Binnenmuren | minstens 1 uur (Rf 1h) |
| Deur naar de stookplaats | minstens 30 min (Rf 1/2h) |
| Deurmechanisme | zelfsluitend en opendraaiend naar buiten |
Deze maatregelen zijn ontworpen om brandoverslag te beperken en evacuatie mogelijk te maken volgens de spelregels van FOD Binnenlandse Zaken.
Moet een stookplaats een aparte ruimte zijn?
Ja. Een stookplaats moet een fysiek afgesloten ruimte zijn, gescheiden van andere vertrekken, met een aparte toegang en mechanische ventilatie waar nodig. Dit geldt zeker voor installaties ≥ 70 kW. Voor kleinschalige toestellen mag dit beperkt gebeuren binnen technische lokalen, mits risicobeoordeling.
Zijn houten deuren toegelaten?
Enkel houten deuren met een aangetoonde brandweerstandscertificatie Rf 1/2h mogen geplaatst worden. Deze worden voorzien van hitte-expanderende strips en worden gecertificeerd via BCCA of het ATG-label.
Wat zijn de ventilatievereisten voor een stookruimte?
Volgens NBN B 61-001 en B 61-002 moet elke stookplaats een natuurlijke of mechanische ventilatie hebben met twee openingen:
- Laag bij de vloer: aanvoer van verse lucht
- Hoog nabij plafond: afvoer van warme lucht en gassen
Het doel is de vorming van koolstofmonoxide (CO) te vermijden bij onvolledige verbranding. De minimale oppervlakte voor elke opening bedraagt 150 cm² per opening (rekeneenheid), afhankelijk van het maximaal nominaal vermogen.
Welke CO-concentratie is nog toelaatbaar?
De grenswaarde voor langdurige blootstelling aan CO in binnenruimte bedraagt 50 ppm over 8 uur volgens de WHO-norm. Voor piekbelasting is het maximum 300 ppm over 15 minuten. Ventilatie moet dit structureel voorkomen.
Is een ventilatierooster met regelklep toegelaten?
Nee. Ventilatieroosters in een stookplaats mogen niet afsluitbaar zijn. Dit is verboden vanwege de continuïteit van zuurstofaanvoer. Enkel permanente openingen of vaste mechanische ventilatie zijn toegestaan.
Zijn open verbrandingstoestellen nog toegelaten?
In België zijn open verbrandingstoestellen van type B sinds 1 januari 2015 verboden in volgende ruimtes:
- Badkamers
- Toiletten
- Slaapkamers
- Stortbadruimtes
- Opschikkamers
Het verbod is opgenomen in artikel 7 van het KB van 7 juli 1994 om CO-vergiftiging te voorkomen.
Wat met bestaande toestellen van type B?
Bestaande apparaten mogen in gebruik blijven zolang:
- Ze correct onderhouden worden
- Ze correct verlucht zijn
- Er geen klachten of metingen met verhoogde CO-waarden zijn
Bij elke vervanging of verbouwing moet men overstappen op gesloten verbrandingstoestellen (type C).
Mag ik een stookplaats combineren met opslag van brandstof?
Niet zomaar. Volgens het KB 7 juli 1994 artikel 12 moeten brandstofopslagen in een compartiment met:
- Brandwerende scheiding van Rf 1h
- Geen directe opening naar de stookruimte
- Eigen ventilatie
Bij gebruik van mazout of pellets moet de opslagruimte voldoen aan normen mbt statische elektriciteit, droge opslag en temperatuursmanagement.
Hoe wordt de juiste rookafvoer voorzien?
De juiste rookafvoer in een stookplaats moet:
- Voldoen aan NBN D51-003 of NBN EN 13384-1
- Correct gedimensioneerd zijn volgens vermogen en type toestel
- Uitmonden boven het dak, buiten de gevelzone
Rookkanalen moeten uit onbrandbaar, glad materiaal bestaan (zoals roestvrij staal of geclasseerd keramiek). Verticaliteit is vereist zonder horizontale bochten.
| Type toestel | Benodigde rookgasafvoer |
|---|---|
| Gas type C | Dubbelwandig gesloten afvoersysteem |
| Houtketel | Hoogtemperatuur-condensvrij kanaal |
| Warmtepomp | Geen rookgasafvoer vereist |
Welke onderhoudsverplichtingen gelden voor stookplaatsen?
Het onderhoud van een stookplaats is wettelijk verplicht op basis van:
- Type brandstof
- Vermogen van het toestel
- Type gebouw (woning, industrie, collectief)
| Brandstof | Controlefrequentie |
|---|---|
| Stookolie | Jaarlijks door erkend technieker |
| Gas (aardgas) | Tweejaarlijks bij vermogen >20 kW |
| Hout | Jaarlijks vanwege rook- en roetvorming |
Hoe bewijs ik dat onderhoud gebeurd is?
Je krijgt een reinings- en verbrandingsattest van de erkende technieker. Dit attest moet minstens 5 jaar bewaard worden en wordt gecontroleerd bij verkoop of een schouwing.
Wanneer is een collectieve rookgasafvoer verplicht?
In appartementsgebouwen moet een collectieve rookgasafvoer aanwezig zijn indien meerdere aansluitingen aanwezig zijn. De installatie moet:
- Conform zijn met NBN B 61-002
- Rekening houden met trekverschillen en afkoelende secties
- Per toesteltype optimaal gedimensioneerd zijn
Soms is omschakeling naar centrale verwarming met centrale rookgasafvoer voordeliger.
Wat zijn de gevolgen bij het niet naleven van de stookplaatswetgeving?
De gevolgen zijn zowel strafrechtelijk als verzekeringsgericht van aard:
- Boetes tot €5000 voor inbreuken vastgesteld door FOD Economie
- Verlies schadevergoeding bij brand wanneer foutieve installatie oorzaak is
- Verbod op verder gebruik tot regularisatie
Keuringen worden uitgevoerd door instanties als Vinçotte, BTV, en Ocb en worden gemeld aan de lokale brandweer.
Wat zijn de stappen bij het ontwerpen van een nieuwe stookplaats?
De stappen voor het ontwerp en inrichting van een stookplaats zijn:
- Bereken vermogen van de installatie
- Sluit contract af met erkend HVAC-installateur
- Laat architect of EPB-verslaggever stookruimte voorzien
- Controleer op naleving NBN B 61-normen
- Voorzie rookgaskanalen en ventilatie-assen
- Plan opleveringskeuring bij afgewerkte installatie
Een bouwvergunning is meestal niet vereist, tenzij structurele aanpassingen nodig zijn binnen appartement of bedrijfsunit.
Met een correcte naleving van bovenstaande bepalingen verzeker je maximale veiligheid, efficiëntie en naleving van de Belgische voorschriften. Voor professioneel advies of plaatsing van een nieuwe stookplaats kan je terecht bij erkende specialisten zoals AVS Service, actief in ontwerp, plaatsing en onderhoud van veilige verwarmingsinstallaties in Vlaanderen.
De wetgeving rond stookplaatsen in België in 2025 is streng maar helder en geënt op normering via NBN B 61-001 en B 61-002. Zowel de ventilatie, brandweerstand, rookkanalen als opstellingsvoorwaarden worden volledig gereguleerd. Door tijdig te schakelen bij renovatie of installatie, en beroep te doen op erkende installateurs, voorkom je hoge boetes, CO-gevaar en verlaagd wooncomfort. Hou ook bij bestaande installaties rekening met de onderhoudsverplichtingen om veilig en wettelijk in orde te blijven. Vraag bij twijfel altijd professioneel advies aan.